In de Schaduw van de Ottomaanse Glorie: Het Leven en Erfgoed van Machiel Kiel

De Nederlandse historicus Prof. Dr. Machiel Kiel, die zijn leven wijdde aan het documenteren en beschermen van het Ottomaanse erfgoed op de Balkan, is op 87-jarige leeftijd overleden. Zijn begrafenis vond plaats in zijn geboorteplaats Wormerveer, na een ceremonie in Bloemendaal, Nederland. Opvallend was de afwezigheid van officiële vertegenwoordigers uit Turkije; enkel de historicus Mehmet Tütüncü woonde de plechtigheid bij.

De stille wachter van Ottomaanse monumenten

Meer dan een halve eeuw lang documenteerde Kiel honderden Ottomaanse bouwwerken op de Balkan met zorg en precisie. In het grensgebied tussen Turkije, Griekenland en de Balkan streed hij onvermoeibaar voor het behoud van cultureel erfgoed, ondanks tegenwerkingen en arrestaties – vooral in Griekenland. Zijn inzet tegen de vernietiging van Ottomaanse monumenten werd door academici wereldwijd gewaardeerd.

Tijdens de uitvaart deelden zijn vrouw Prof. Dr. Hedda Reind Kiel, dochter Marieke en kleinkinderen Arianne en Freya herinneringen aan hem. Mehmet Tütüncü betuigde zijn medeleven en kondigde aan een boek ter ere van Machiel Kiel te publiceren.

Eervol onderscheiden met de Orde van Verdienste van de Turkse Republiek

In 2014 werd Kiel onderscheiden met de Liyakat Nişanı, de Orde van Verdienste van de Turkse Republiek. De onderscheiding werd hem uitgereikt door toenmalig president Abdullah Gül, samen met andere prominente academici op het gebied van de Ottomaanse geschiedenis en Turkologie.

Een wetenschappelijke loopbaan die voortkwam uit een ongeval

Geboren in 1938 in Wormerveer, begon Kiel zijn loopbaan als steenhouwer. Na een arbeidsongeval in 1976 koos hij voor een academische richting. Aan de Universiteit van Amsterdam promoveerde hij op het onderwerp Ottomaanse kerkenbouw in Bulgarije.

Vanaf de jaren ’70 bezocht hij landen als Griekenland, Bulgarije, Bosnië, Noord-Macedonië en Albanië om Ottomaanse architectuur te documenteren. Zijn werken, waaronder Ottoman Architecture in Albania 1385–1912 en Studies on the Ottoman Architecture of the Balkans, introduceerden de zogenaamde Kiel-methode: een analytische benadering van erfgoedstudies.

Meer dan 300 publicaties in 8 talen, 127 artikelen voor TDV

Kiel liet een indrukwekkende nalatenschap na: meer dan 300 artikelen, 15 boeken, en werk in acht verschillende talen. Voor de Turkse Islamitische Encyclopedie van de Diyanet Vakfı schreef hij 127 artikelen over de Ottomaanse geschiedenis. De Turkse Historische Vereniging eerde hem met een ere-lidmaatschap.

NIT-fotoarchief: Een visueel geheugen van verloren erfgoed

Tussen 2003 en 2006 was Kiel directeur van het Netherlands Institute in Turkey (NIT). Hij legde tienduizenden foto’s vast van Ottomaanse monumenten in de Balkan. Dit werd later het Machiel Kiel Fotografiearchief, dat nu geldt als visuele documentatie van veel verloren gegane gebouwen.

Strijd voor bedreigde monumenten

Kiel speelde een cruciale rol bij de redding van historische gebouwen zoals de Süleymaniye-moskee op Rhodos en het Gazi Evrenos-complex in Komotini, die met verval bedreigd werden. Met zijn publicaties en door academische netwerken te mobiliseren, wist hij restauraties op gang te brengen.

“Echte barbarij is het vernietigen van cultuur”

Volgens Kiel is de vernietiging van cultureel erfgoed de werkelijke barbarij:

“Het uitwissen van cultureel erfgoed dat toebehoort aan de wereld, is de echte barbarij.”
Deze woorden zijn symbool geworden voor zijn levenslange strijd tegen culturele vergetelheid.

©İlhan KARAÇAY
 

©TURKINFO.NL